Verslag van een prachtige zeiltocht sept.2025
Vijf dagen zullen we samen zijn aan boord van het prachtige traditionele zeilschip. Samen zeilen we deze week een ronde over wat ooit de oude Zuiderzee was, maar nu het IJsselmeer heet. Bijna 100 jaar geleden startte men met het aanleggen van de Afsluitdijk. Na het voltooien van de dijk veranderde de onvoorspelbare Zuiderzee, langzaam in een zoetwater meer.
De Zuiderzee gaf en de Zuiderzee nam. Dat hebben ook alle stadjes aan de rand van de zee eeuwenlang gemerkt. Overstromingen, stormen waardoor het land en soms een stuk stad wegsloeg, nieuwe zandbanken waardoor de scheepvaart de haven niet meer kon bereiken. Maar sinds de aanleg van de afsluitdijk werd het makkelijker. De eeuwenoude havenstadjes kregen rust. Het werden in onze ogen, één voor één prachtige en bezienswaardige steden. Waar je de historie van de zeehaven, de visserij en de handel nog steeds aan kunt zien en proeven.
We zeilen deze midweek op een oud vrachtschip. Ooit gebouwd om onder zeil en toen vaak nog zonder motor, vracht mee te vervoeren (de vrachtwagens van vroeger). En nu zeilt dit schip alweer decennia rond met groepen mensen. Ze vaart van stadje naar stadje, met een comfortabele, rustiek maar toch moderne accommodatie in het ooit lege vrachtruim.
Maandag Lijnen los
De wind is ons gunstig, een zuidwestelijke wind, kracht drie tot vier. Beter kun je het niet hebben op de eerste dag. Na het ontbijt legt de bemanning ons haarfijn uit wat we gaan doen, moeten doen, maar ook wat we niet moeten doen en we zetten samen onder leiding van de matroos, de voor ons, immense zeilen. We zwaaien Enkhuizen uit, onze vertrekhaven waar we na vijf dagen over het water zwerven weer terug zullen komen aan wal. Hopelijk met veel zeilervaringen, nieuwe belevenissen, kennis over de steden en echte zeebenen.
Tijdens het hijsen van de zeilen vraag ik me af, ‘Hoe zouden die scheepslui van vroeger dat gedaan hebben op deze schepen? Zij waren met drie of vier personen aan boord en zetten ook deze zware zeilen… Voor ons is het niet al te zwaar, want we zijn met veel en vele handen maken licht werk.
Op koers naar Urk
Na een goed uurtje zeilen komt onze bestemming voor de lunch in zicht: Urk. Het voormalige eiland licht nu aan de rand van de Noordoostpolder. Urk was tot 1939 een eiland, dat kun je duidelijk zien. Want hoe dichter we bij het eiland komen, hoe meer er te herkennen valt. Urk is een bult in de verder zo strakke en rechte dijk van de polder met prominent midden op de bult, haar witte vuurtoren met rode muts. De kenmerkende vuurtoren die nog iedere nacht met haar heldere licht over Urk en het IJsselmeer schijnt.
We strijken gezamenlijk de zeilen en varen de haven van Urk binnen. Er ligt nog maar een enkel werkend vissersschip in de grote visserij haven. De meesten vissersschepen die er liggen, zijn historisch schepen en worden niet meer gebruikt om professioneel mee te vissen. Urk staat bekend om haar visserij, maar de huidige schepen zijn zo groot en professioneel dat ze alleen op open zee vissen en dus in de grote zeehavens aan de Noordzeekust blijven. Maar de visserij van vroeger is wel goed te herkennen, aan de oude vissershuisjes en vele visrestaurantjes aan de haven. Een gezellige boel in de haven van Urk, oude pandjes met oranje daken staan gezellig om de haven heen. We eten er natuurlijk een visje, dat kunnen we niet missen.
Naar Lemmer langs de windmolens
Na de lunch varen we de haven uit en zetten weer zeil. We varen richting Lemmer, langs een eindeloze rij windmolens. Deze machtige molens draaien hun wieken rond en rond en voorzien velen van groene energie. Heel mooi is het niet, maar wel erg indrukwekkend: de lange rechte dijk met deze enorme windmolens.
We hebben plezier in het zeilen, we genieten van het kabelende water en de prachtige Hollandse luchten. De dijk en de molens schieten voorbij en al snel zijn we bij de Rotterdammerhoek: de ingang van de baai van Lemmer. De schipper verteld dat dit stuk dijk is ooit gebouwd met het puin wat afgevoerd werd uit Rotterdam na het bombardement in de oorlog. Je zou er stil van worden.
Het eerste wat we zien van Lemmer, aan het einde van de baai, is het strand. Een aanlokkelijk gezicht op deze mooie dag. We leggen aan een steiger naast een oude sluis. Een drukte van belang is het bij de sluis en ook daarachter in de oude havenkom van Lemmer. We wandelen het oude centrum door einde van de middag. Je kunt in Lemmer ook gezellig winkelen en een terrasje pakken. Het is een echt stadje met veel winkeltjes, straatjes en horecagelegenheden.
Als de avond valt, eten we aan boord en na een rustige gezellige avond met een biertje en bord spel, gaan we voldaan onze hut in om op het rustig schommelende schip heerlijk te slapen.
Dinsdag Sluis dag
De volgende ochtend ontbijten we allen buiten aan dek, en tijdens het ontbijt varen we door de zogeheten “bajonet-sluis” (deuren niet tegenoverelkaar) van Lemmer, Friesland in. Hoe leuk is dat een ontbijt met een wisselend uitzicht. We varen op de motor dwars door Lemmer, de leuke huisjes staan vlak aan het water. En overal liggen bootjes. (respect voor de schipper die ons en het schip door dit smalle vaarwater loodste).
Door het Friese land onder zeil
Als we een meer bereiken, de plek vanwaar we de zeilen weer kunnen hijsen, zijn het ontbijt en de koffie allang op, tijd om de zeilen te hijsen. We zeilen rustig door Friesland, langs rietkragen, de weilanden met koeien, boerderijen aan het water. We glijden over een kanaal tussen het land door. Zou dat vroeger met de zeilende vrachtvaart ook zo zijn geweest?
We zeilen langs een stadje, een eiland een camping, een brug en zelfs over een aquaduckt. We stellen de zeilen en zwaaien naar de vele andere bootjes op het water. Dan plotseling, einde van de middag, roept de schipper: we zijn er! Daar ligt Stavoren, daar blijven we vannacht. We gaan weer door een sluis en zo zijn we ineens weer op het IJsselmeer, dwars door Friesland heen komen we nu weer op dat grote meer. We leggen aan in de oude zeehaven van Stavoren. (De havenstad met 3 werkende sluizen)
Avond in Stavoren
Deze havenplaats is een plek waar de tijd niet snel gaat, de mensen die er wonen lopen er ongehaast rond. Een paar winkeltjes, een supermarkt en het kleine beeldje van het Vrouwtje van Stavoren: de bekende legende over de handelsvrouw die al meer wilde hebben en uiteindelijk aan het bedelen raakte. Het is een klein maar gezellig stadje, met overal havens en bootjes. Er zijn kleine grachtjes en bruggetjes. Er staan oude huisjes aan de haven uit vroeger tijden, maar ook nieuwe huizen in vrolijke kleuren. (lijkend op Denemarken)
In de haven liggen veel meer schepen, zoals het schip waar wij op varen. Ook met groepen mensen. We zitten ’s avonds aan dek in de ondergaande zon en genieten van het prachtige uitzicht en kletsen gezellig met onze buren. Ook zij zeilen een ronde en gaan morgen naar de Waddenzee. Wij niet, wij zullen de grote oversteek wagen over het IJsselmeer, terug naar de Noord-Hollandse kust.
Woensdag schommel dag
De wind trekt aan
Woensdag is het ineens heel ander weer. De wind is ‘aangegaan’: het waait flink. De schipper en zijn matroos lopen onbezorgd over het dek en bereiden de tocht voor en zetten het eerste rif. We doen een trui extra aan en we varen na het ontbijt de haven uit. Doordat de wind sterker is, zijn er ook ineens wat golven. Het schip botst in een golf en er ontstaat een waaier van water voor de boeg: prachtig!
Medemblik ligt vanaf Stavoren in Westelijke richting. En met de westelijke wind van vandaag, kracht vijf, zullen we moeten kruisen: we zigzaggen tegen de wind in. Het schip en de bemanning genieten zichtbaar, de wind, de uitdaging en de snelheid van het schip. En ook wij als groep, vinden het reuzeleuk dat we nu na een paar rustige dagen nu flink aan het werk kunnen. Samen besturen we het schip door de wind en de golven, net zo lang totdat we voor de haven van Medemblik liggen. Geen golf te bekennen daar: de hogerwal, waar de wind vandaan waait. Daar zijn geen golven.
Aankomst in historisch Medemblik
We varen tussen twee pieren door, de haven van Medemblik in en vlak langs een prachtig kasteel, het kasteel van Koning Rabdout. Aan het einde van de haven leggen we aan, het is een soort park. We liggen onder de wilgen bomen midden in het stadje. Groter dan Stavoren, kleiner dan Lemmer, maar wel de oudste stad van West-Friesland. Het deel van de provincie Noord-Holland waar we nu zijn, een verwarrende naam als je net uit Friesland komt. Daar willen we meer van weten en het kantoor van Rederij van Linschoten regelde een gids die ons de volgende ochtend een rondleiding geeft door de stad kon geven. (daarvoor dank en waardering)
Donderdag is alles worst
De volgende ochtend gaan we op pad en de gids verteld honderd uit over de rijke historie van de oude stad. We lopen kriskras door het kleine stadje en luisteren naar de verhalen over de verschillende geveltjes, de Bonifatius kerk, het standbeeld van de mannen aan de haven en over het kasteel van koning Radbout.
In de vroege middag hijsen we weer gezamenlijk de zeilen en varen zuidwestelijk richting Enkhuizen. Langs de Vuurtoren van de Ven, naar Enkhuizen. Een gezellige en rijkelijke BBQ op het middendek maakt de dag compleet.
Vrijdag museumdag
De laatste dag van deze week blijven we in Enkhuizen. we varen van de buitensteiger bij de rommelhoek naar de museumshaven en krijgen een premium plek voor een bezoek aan het Zuiderzeemuseum. Enkhuizen zelf heeft wel wat weg van een kleine versie van Amsterdam. Schattige kleine huisjes aan het water, afgewisseld met grote panden, zoals de grachtenpanden in Amsterdam. Straatjes met bijzondere namen, zoals ‘De Drie Groene Eikels’ en ‘Tussen Hel en Vagevuur’ verwijzen naar een lange historie.
Al met al
We hebben een mooie tocht gevaren over het IJsselmeer:
- Onderweg genoten van de natuur, het weer en de wind ervaren: in totaal een prachtige beleving.
- In de stadjes hebben we de rijke historie leren kennen, gewandeld, gewinkeld en een terrasje gepakt.
- Een vakantie om niet snel te vergeten. En gemakkelijk: één boeking en alles is voor ons geregeld: bed, eten, programma en gezelligheid. Hoe makkelijk!
Wat zou jij willen beleven? Rederij van Linschoten verzorgd graag jou zeilvakantie met schipper langs de mooie steden aan het IJsselmeer, Markermeer of in het UNESCO erfgoed Waddenzee !